علم یك حقیقت واقعى است كه تمام عوالم را روشن كرده. فوق ماده است؛ بر او اطلاق نور مى‌شود.
این نور مقدس، محیط به كل عوالم است، هر كسى كه چشم قلبش را خدا باز كرد به وسیله‌ى آن نور مى‌بیند! این ممكن است آناً ببیند، در این مسجد این نور چراغ احاطه دارد به تمام مسجد، اگر كسى چشمش سالم باشد شانه‌اش را تكان بدهند بگویند چشمت را باز كن، یا چشمش را باز كنند نگاه كند همه را یك دفعه مى‌بیند، كه تو مسجد چى هست چى نیست، اما اگر كسى چشمش نابینا باشد یا ضعیف باشد یا چشمش را باز نكند قهرا نمى‌بیند.
این علم را علم موهبتى لدنّى مى‌گویند كه خداوند تبارك و تعالى به هر كسى به مراتب و درجات انبیاء و ملائكه، آنها هم درجات دارند هر مقدارى از آن نور تحمیل بفرماید قادراست، این علم علم لدنّى موهبتى است، محتاج به كسب و اكتساب نیست.
یك علم دیگرى هست كه باید كسب شود، یك مقدارش به هدایت تكوینى خدا مرحمت كرده، مطبوع است، از همان اول مى‌بینى ادراك به او مى‌دهد یك مقدارى، یك مقدارش هم اكتسابى است، این طفل كوچكى كه تازه متولد مى‌شود یك مقدار ادراك مطبوع خدا در او قرار داده، به او داده، وقتى گرسنه بشود ادراك گرسنگى را مى‌كند و قدرت هم دارد كه گریه كند و پستان مادر را هم قدرت دارد بمكد، بعد هى خورده خورده كه بزرگ شد بعضى از علوم را باید كسب كند، باید برود پاى مسأله بنشیند مسأله یاد بگیرد، دیگر تو خانه‌اش همین طور بنشیند پشت دكانش خود به خود مسأله نمى‌شود، باید بروى یاد بگیرى، احكام دینت را یاد بگیرى، معارف دین را به مقدارى كه لازم است باید بروى یاد بگیرى، این هم علم اكتسابى است.
علم اكتسابى با علم موهبتى لدنّى هر دو ملازم با قدرت است، علم از قدرت جدایى ندارد، اگر عین هم نباشند، «توانا بود هر كه دانا بود»، آن وقت هر كسى كه هر مقدار علم خدا به او مرحمت كرد، چه اكتسابى، چه موهبتى، به همان مقدار قدرت هم دارد.
در علوم اكتسابى این طور است، آن علم مطبوعش كه معلوم است كه با قدرت همراه است، بچه قدرت بر گریه كردن دارد، قدرت بر مكیدن پستان مادر را هم دارد، اما ادراكش بیش از این دیگر نیست، هنوز این قدر ادراك به او نداده‌اند، قدرت به او نداده‌اند كه خودش اگر مادرش خوابیده باشد پستان او را بگیرد به دهانش كند، نمى‌تواند هنوز، اما آن بچه گربه تازه از مادر متولد بشود بالاى دیوار بگذار، ادراك دارد، قدرت هم دارد خودش را حفظ مى‌كند، بچه‌ى انسان نمى‌تواند.
علم هر مقدار عطا شد قدرت هم با آن هست.
“از مجموعه بیانات عالم ربانی مرحوم حاج شیخ ذبیح الله قوچانی”
