شادن فرویده چیست؟
شادن فرویده (Schadenfreude) یک واژه آلمانی است که از دو بخش “Schaden” به معنی آسیب و “Freude” به معنی لذت و شادی تشکیل شده است. در فارسی، این واژه را می‌توان دگرغم‌شادی ترجمه کرد که به معنی شادی از غم دیگران است.
شادن فرویده به تجربه احساسی گفته می‌شود که در آن، فرد از شکست، بدشانسی یا رنج دیگران لذت می‌برد. این احساس معمولاً ناخودآگاه و غیرارادی است و می‌تواند در موقعیت‌های مختلف و به دلایل متنوع رخ دهد.
نقش مکانیسم‌های عصبی در شادن فرویده
دانشمندان می گویند وقتی ما ناراحتی و مشکلات دیگران را رصد می کنیم و از آن شاد می شویم مناطقی از مغز فعال می‌شوند، این مناطق با ترشح دوپامین، فرد را نسبت به ادامه این گونه رفتار تشویق می‌کنند. در نتیجه، شادن‌فرویده می‌تواند اعتیاد‌آور باشد و به بخشی از رفتار معمولی فرد تبدیل شود. و زیان دیگرش آن است که سیستم عیب یاب ما را تقویت می کند و این در نهایت برای خود فرد ایجاد مشکلات می کند.
شادن فرویده از نظر اخلاقی
اگر این پدیده صرفا لذت بردن و شاد شدن انسان از مشکلات و ناراحتی افراد باشد بدون تردیدی امری ناپسند محسوب می شود -حتی اگر در بیرون آن را اظهار نکند و واکنش نشان ندهد- و این امر حاکی از خود پسندی و حسادت و… می باشد.
البته اگر کسی دچار گرفتاریها و مشکلات است وقتی می بیند دیگران هم مثل او گرفتار و مصیبت زده هستند دچار نوعی آرامش و تسلی خاطر می شود نه از این جهت که از گرفتاریهای دیگران لذت می برد بلکه ای از این جهت که باخود می گوید این گرفتاریها مختص من نیست البلیة اذا عمت طابت این حالت مذموم نیست، مثلا اگر فردی در یک محله که همه ثروتمند هستند و او فقط فقیر و بینواست تحمل فقر برای او بسیار مشکل است ولی اگر همسایگانش مانند او فقیر هستند تحملش آسانتر می شود.
به این دعای امام سجاد علیه السلام توجه کنید:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تَفْتِنِّي بِمَا أَعْطَيْتَهُمْ، وَ لَا تَفْتِنْهُمْ بِمَا مَنَعْتَنِي فَأَحْسُدَ خَلْقَكَ، وَ أَغْمَطَ حُكْمَكَ.
بار خدایا بر محمد و آلش دورد فرست! و مرا به خاطر آنجه که به دیگران داده ای و دیگران را به خاطر آنچه از من منع کرده ای مورد امتحان و فتنه قرار نده! که در نتیجه نسبت به خلق تو حسادت بورزم و حکم و تقدیر تو راناچیز پندارم!
صحیفه سجادیه دعای 35
