كل وعاء یضیق بما جعل فیه إلا وعاء العلم فإنه یتسع به، این فرمایش امیرالمؤمنین است.خوب عنایت كنید این را روایت را معنایش را یاد بگیریم.
هر ظرفى كه شما در عالم تصور كنید ـ‌كه از آن ماده المواد آفریده شده اگر توى آن یك چیزى را بریزید، قهرا تنگ مى‌شود، یعنى پر مى‌شود، یك كاسه‌اى را كه یك من آب مى‌گیرد اگر نیم من آب گرفتى نصف كاسه تنگ شد، پر شد! یك من آب ریختى تمامش تنگ مى‌شود، پر مى‌شود. هر ظرفى شما فرض كنید بزرگ هر چه باشد بالاخره اگر چیزى توى او ریخته شود آن ظرف كم مى‌شود، به عبارت ساده!
إلا وعاء العلم، مگر ظرف علم كه هر چه علم وارد بشود بر آن ظرف، این ظرف سعه پیدا مى‌كند، علم این طورى است.
این موجوداتى كه از آن مادّة الموادّ آفریده شده‌اند هر ظرفى از اینها كه شما فرض كنید ـ‌چون همه مادى است- چیزى تویش بریزى كم مى‌شود ، تنگ مى‌شود كل وعاء یضیق بما جعل فیه إلا وعاء العلم فإنه یتسع به،
معلوم مى‌شود كه پس سنخ علم غیر از سنخ این مادیات است، ظرف او هم غیر از این است، مى‌توان از این حدیث شریف استفاده كرد كه علم از این ماده و مادیات نیست، سنخش چیز دیگرست كه نور یقع فى قلب من یرید الله أن یهدیه.
آن وقت آن نور مقدس علم، سنخ این مادیات، یعنى جنس درست شدنى كه اورا محدود به یك حدش بكنیم، وزنى براى او قائل بشویم، چطورى، فلانى… این صفاتى كه در این مخلوقات و مصنوعات مادى هست در آنجا راه ندارد، دیدنى نیست، چشیدنى نیست، عرض و عمق و طول ندارد و…كل ما یجرى بر این موجودات مادیه لا یجرى علیه، این صفاتى كه در این مخلوقات است آن نور مقدس از آنها منزه است، این را سربسته همین به طور اجمال خواستم كه یك چیزى توى ذهنمان باشد.
خوب حالا كه این طور شد ما طالب این علم نباید باشیم؟! همین طور بگیریم بخوابیم، همیشه مشغول دنیا و خیالات و افكار و فلان، نباید برویم در خانه‌ى خدا، نباید برویم چیزى یاد بگیریم؟ پیش معلم، پیش استاد، احكام دینمان را نباید برویم یاد بگیریم؟!
نباید مثلا متوجه باشیم یك مقدارى از این نور علم، خدا عنایت كند كه پى ببریم به حقیقت دنیا؟! كه چیست این دنیا، براى چیست؟ از كجا آمده‌ایم؟ براى چى آمده‌ایم؟ مى‌خواهیم چكار بكنیم؟ كجا مى‌خواهیم برویم؟!
و حامل آن علم هم این انوار مقدسه هستند، و از علم آنها به وسیله‌ى آنها باید به مابرسد. لذا باید متوسل به آنها هم بشویم! آنها واسطه‌اند! كه بلكه یك مقدارى مرحمت كنند كه انسان یك مقدار چیز بفهمد در عالم!
“از مجموعه بیانات عالم ربانی مرحوم حاج شیخ ذبیح الله قوچانی”
