هر کس با چشم بصیرت و حقیقت بین و به دور از تعصّب و غرض ورزی کتاب های تاریخ، حدیث و علم رجال را مطالعه و بررسی کند متوجه می شود که مختار از شخصیت های بزرگ دین و از مردان مخلص و هدایت شده است، و نهضت بزرگ او جز برای برپایی عدالت و مبارزه با دشمنان دین و ریشه کن سازی بیدادگری أمویان نبوده است، و ساحت او از مذهب کیسانی به دور است .
نسبت های ناروائی که به او داده شده، دروغی بیش نیست و مختار از همه آن نسبت ها و تهمت ها پاک است. از این رو پیشوایان دین ما یعنی إمام سجاد و إمام باقر و حضرت إمام صادق علیهم السّلام بر او رحمت فرستاده و وی را مدح کرده و از نهضتش قدردانی نموده اند و او و اعمالش را موجب ستایش خاندان پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیْه وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ دانسته اند.
… مختار در بزرگی و عظمت به مقامی نائل شده که شیخ عالیقدر شیعه ، شهید اول در کتاب مزار خود زیارتی خاص برای او نقل نموده است که با آن زیارتنامه او را زیارت می کنند ، و در آن به شهادت بر رستگاری و پاکی و خیرخواهیِ او در ولایت أهل بیت و إخلاص و إطاعت از خدا و محبت إمام سجاد و خشنودی رسول خدا و امیرمؤمنان تصریح شده است، و انّه بَذَلَ فِی رضا الائمةِ و نصرةِ العترةِ الطاهرةِ و الأخْذِ بثارهم. و همانا مختار در راه خشنودی أهل بیت و یاری خاندان پاک پیامبر و گرفتن انتقام خون شهدای آنان جانفشانی کرد.
مرحوم علامه امینی در الغدیر نقل میکند قبر مختار در روزگاران گذشته از مزارات مشهور در نزد شیعه بود.
دانشمندان اسلام نیز از مختار به بزرگی یاد و او را از نسبت ها و تهمت های ناروا پاک دانسته اند که از آن جمله اند ؛
سید بن طاووس در رجال. علامه حلّی در خلاصه. إبن داود در رجال. ابن نما در کتابی که در شرح حال مختار، ذوب النضار ، نوشته است. مقدس اردبیلی در حدیقة الشیعة. صاحب معالم در التحریر الطاووسی. قاضی نورالله در مجالس المؤمنین.
همه این بزرگواران مختار را ستایش کرده و شیخ أبوعلی در منتهی المقال و بسیاری از علماء دیگر از او دفاع کرده اند.
بنابر آنچه در صفحه ١٣٨ جلد اول رحله إبن بطوطه آمده ، مزار مختار گنبد معروفی هم داشته است. این گفته ایشان می رساند که مختار از بزرگان شیعه بوده و نزد آنان منزلت نیکوئی داشته است.
الغدير في الكتاب و السنة و الأدب، ج2، ص: 488
