مرحوم حاج شیخ ذبیح الله قوچانی در جهت تربیت و هدایت افراد، ارشاد و انتقاد وتذكر به آنان از روشهای خاصی استفاده میكرد و به حسب اختلاف روحیات و ظرفیتهای مردم با آنان به گونه های مختلف برخورد میكرد.
به جهت احترام گذاشتن به دیگران و حفظ شخصیت آنها و تأثیر خواسته ایشان در آنها خیلی زود زبان به انتقاد نمیگشود از روشهای غیر مستقیم كنایی و تذكرهای كوتاه ، نرم و دلسوزانه (همراه با تشویق و یاد آوری نكته های مثبت ) بهره میبرد.
البته گاهی كه ضرورت تشخیص میداد مخصوصا نسبت به افراد خانواده و نزدیكان، مستقیم و تند برخورد میكرد گاهی هم با بی اعتنایی و نوعی سكوت مخالفت خود را با شخصی یا جریانی اظهار میكرد.
پاره أی از اوقات به جای دستور و حكم صریح، مطلب را به طور پرسشی به طرف تفهیم میكرد در موارد بسیاری نیز روش او در تربیت و انتقاد ایاك اعنی و اسمعی یا جاره (به در بگو، تا دیوار بشنود) بود.
به تعبیر بعضی از آقایان مرحوم حاج شیخ با اشاره و یا اشارات دور دیگران را تربیت میكرد نه با صراحت.
گاهی از اوقات از طرف مقابل میخواست كتابی را باز كند و مقداری از آن را بخواند تا به این بهانه تذكر لازم داده شود.
بعضی از اوقات چنین تعبیر میكرد:
آیا اگر انسان مثلا این گونه باشد یا این طور درس بخواند و… بهتر نیست؟!
یا این كه برای نصیحت و هدایت فردی، داستان ماجرا و یا حال بعضی از بزرگان را تعریف میكرد بدون این كه آن فرد متوجه شود كه در حقیقت وی مورد نظر ایشان میباشد.
“روزنهای به عبودیت فقیهانه” خاطراتی از عالم ربانی، مرحوم حاج شیخ ذبیح الله قوچانی