«حیاةُ القلب علمٌ، فاغتنمهُ!
مواتُ القلب جهلٌ، فاجتنبهُ!
▫️ و أفضلُ زادک التّقویٰ، فزدهُ!
کفاک الوعظُ هذا، فاتّعظهُ!».
«من أراد أن یحفظ العلم فعلیه خمس خصال؛ تقوی الل‍ه في السّرّ و العلانیة، و دوام الوضوء، و صلاة اللّیل و لو برکعتین، و الأکل للقوّة لا للشّهوة، و السّواک.
«من طلب العلم فعلیه أربعة أشیاء؛ بکورٌ کبکور الغراب، و حرص کحرص الفأرة، و صبر کصبر الحمار، و تملّق کتملّق السِنّور».
🔹 تحصیل، دوام باید و جدّ و طلب
پیوسته به روز، بحث و تکرار به شب
▫️ تقوا و طهارت و ریاضات و ادب
با این همه تحصیل نباشد به عجب.
🔸 تحصیل، دوام خواهد و جدّ و طلب
پیوسته به روز، بحث و تکرار به شب
▫️ طاعات و عبادات و ریاضات و ادب
بی این همه، تحصیل محال است و عجب.
🔹 أخي! لا تنال العلم إلّا بستّةٍ
سأُنبؤک عن مجموعها ببیانٍ
▫️ ذکاءٍ و حرصٍ و اجتهادٍ و فطنةٍ
و همّة اُستادٍ و طول زمانٍ
▫️ فإن ظفرتَ کفاک یوماً بهذه
فقد نلت في العلیا أشرف شانٍ.
🔸️ علم را چند چیز می‌باید
اگر آن بشنوی ز من شاید
▫️ طلبی صادق و ضمیری پاک
مدد کوکبی ازین افلاک
▫️ اوستادی شفیق و نفسی حر
روزگاری دراز و مالی پر
▫️ با کسی چون شد این معانی جمع
به جهان روشنی دهد چون شمع
🔔 نکته‌ای آموزنده از وحید بهبهانی
🔹 «و حكي عنه – رحمه الل‍ه – أنّه سئل: بم بلغت ما بلغت من العلم و العزّة و الشّرف و القبول في الدّنيا و الآخرة؟
🔸 فكتب في الجواب: لا أعلم من نفسي شيئاً أستحقّ ذلك، إلّا أنّي لم أكن أحبّ نفسى شيئاً أبداً، و لا أجعلها في عداد الموجودين، و لم آل جهداً في تعظيم العلماء و المحمدة على أسمائهم، و لم أترك الاشتغال بتحصيل العلم مهما استطعت، و قدّمته على كلّ مرحلة أبداً».
📚 (محدّث قمی؛ الفوايد الرّضويّة في أحوال علماء المذهب الجعفريّة، ج۲، ص۶۵۸)
🔸 شاعری در مدح کتاب قوانین میرزای قمی گفته است:
▫️ لیتَ ابنَ سینا دَرَی إذ جاء مفتخراً
بِاسم الرّئیسِ بتصنیفٍ لقانونِ
▫️ إنّ الإشاراتِ و القانونَ قد جُمِعا
مع الشّفا في مضامین القوانینِ!
🔹 دیگری نیز در مدح قوانین میرزا چنین گفته است:
▫️ کتابی که از هر خطا سالم است
قوانین میرزا ابوالقاسم است!
🔹 این بیت هم در مدح کتاب مطوّل گفته شده، که البته مدح بما یشبه الذمّ است:
▫️ مطوّل کتابی است در علم فقه
که هرکس بخواند شود خوشنویس!
🔹 بیت زیر نیز بر آغاز بسیاری از نسخه‌های خطّیِ ارزشمند نگاشته می‌شد و اختصاص به کتاب خاصّی ندارد:
▫️ هذا کتابٌ لو یباعُ بِوَزنِهِ
ذهباً، لَکانَ بائعُهُ مغبوناً!
🔸 تفسیر کبیر فخر رازی
بیهوده سخن به این درازی!
🔹 صراط مستقیم میر داماد
مسلمان نشنود! کافر نبیناد!
🔸 هر که خوانَد صرف میرِ میر را
بشکند صد قفل و صد زنجیر را.
▫️ مصرع دوم را این‌طور هم می‌خوانند: بشکند هفتاد و دو زنجیر را.
